Kış Bahçesinin Renkli Bitkileri
Kış mevsimi, genellikle bahçelerin görselliğinin azaldığı dönem olarak bilinir. Bu aylarda bahçelerle ilgili yerleşik algı, kasvetli ve renksiz olduğu şeklindedir. Anlatılarda ve tasvirlerde de buna göre ifade edilir; doğanın kış uykusunda olduğu belirtilir. Oysa bu yerleşik algı, çok da kesin değildir. Bahçelerde yapılacak düzenleme çalışmalarında, doğru bitki seçimi ve uygun tasarım modelleri sayesinde, doğa ile bütün yıl uyumlu bağ kurabilmek ve istenen görselliği sağlamak mümkündür. Genelde soğuk, kapalı, kimi zaman yağışlı havaların hâkim olduğu mevsimsel ortamı renklendirmek amacıyla bu koşullarda da özgün bir kış bahçesi oluşturabilirsiniz. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken başlıca hususlara ilişkin açıklamalara aşağıda değinilmektedir.
Kış mevsiminin soğuk, don, yağış ve benzeri koşullarına meydan okuyabileceğimiz kış bahçesi tasarımında; yemyeşil çalılar ve kış ortasında açabilen çiçekler ile bunların birarada uyumundan yararlanılabilir. Bunun için öncelikle bitkileri çok iyi tanımak, her birinin yapraklanma- çiçeklenme zamanını ve süresini bilmek gerekir. Buna göre seçilecek bitkilerin genellikle kış aylarına özgü cezbedici özelliklerinden yararlanarak, uyumlu birliktelik ve canlı görsellik oluşturulabilir.
Bitki seçim sürecinde dikkat edilmesi gereken önemli hususlar arasında; seçilen bitkilerin herdem yeşil olması, kış aylarında çiçek açması, yapraklarını dökünce sürgün renklerinin ilgi çekici olması gibi özellikler yer alır. Bu konuda örnek oluşturmak üzere hazırlanacak listede, aşağıdaki bitkiler yer alabilir.
Herdem Yeşil
Ağaçlar ve Çalılar
Kocayemiş (Arbutus unedo L.)
Aküba (Aucuba japonica Thunb.)
Şimşir (Buxus sempervirens L.)
İğde (Elaeagnus angustifolia L.)
Taflan (Euonymus japonicus Wall.)
Çobanpüskülü (Ilex aquifolium L.)
Defne (Laurus nobilis L.)
Lavanta
(Lavandula angustifolia Mill.)
Kurtbağrı (Ligustrum vulgare L.)
Manolya (Magnolia grandiflora L.)
Zakkum (Nerium oleander L.)
Bodur çam (Pinus mugo Turra)
Sabunağacı
(Pittosporum tobira W.T.Aiton)
Ateşdikeni
(Pyracantha coccinea M.Roem.)
Biberiye (Rosmarinus officinalis L.)
Zeytinçalısı (Teucrium fruticans L.)
Kartopu (Viburnum tinus L.)
Listede yer alan ateş dikeni bitkisi, parlak tonlarda kırmızı, turuncu, sarı renkli meyveleri bulunan kültür çeşitleri ile tasarıma renk katacak önemli bir tercih olur. Bunun yanında, listedeki bazı diğer bitkilerin kültür çeşitleri de tasarımlarda sık kullanılanlara eklenebilir. Bu konuda tercih edilen bitkiler arasında; sarı renkli yapraklı ve gri renkli yapraklı çeşitleri bulunan kıvrıksabun (Pittosporum tenuifolium Gaertn.) ile sararan yaprakları olan kışgüneşi çamı (Pinus mugo Turra 'Wintersonne') türleri örnek verilebilir. Listeye, son zamanlarda ilgi çeken, aşağıdaki herdem yeşil, çok yıllık bitkiler de eklenebilir.
Tilkikuyruğu
(Asparagus densiflorus [Kunth] Jessop)
Kül çiçeği (Cineraria maritima [L.] L.)
Pembesaçaklı
(Loropetalum chinense [R.Br.] Oliv.)
Cennetbambusu
(Nandina domestica Thunb.)
Yenizelanda keteni
(Phormium tenax J.R.Forst. & G.Forst.)
Lavantin
(Santolina chamaecyparissus L.)
Kış tasarımlarında, yaprak renkleriyle
tasarıma renk katabilecek
çim tipi bitkilere örnek olarak şu
türler verilebilir.
Uzak ayakotu
(Carex oshimensis Nakai)
Maviçim (Festuca glauca Vill.)
Çinsazı
(Miscanthus sinensis Andersson)
Osmanlıçimi
(Ophiopogon planiscapus Nakai)
Bu bitkilerden osmanlıçimi, genellikle
gölge alanların vazgeçilmez
elemanıdır.
Kışın Çiçek Açan Türler
Kasımpatı (Chrysanthemum sp.)
Yersomunu (Cyclamen coum Mill.)
Sarı çalıpapatyası
(Euryops pectinatus [L.] Cass.)
Boğaz kardeleni
(Galanthus plicatus M.Bieb.)
Çin cadıfındığı
(Hamamelis mollis Oliv.)
Çöpleme
(Helleborus orientalis Lam.)
Sümbül (Hyacinthus sp.)
Nergis (Narcissus sp.)
Lâle (Tulipa sp.)
Menekşe
(Viola wittrockiana Gams)
Bunlardan başka, kışın yapraklarını döken ve kırmızı sürgün rengi ile kış bahçelerine renk katan, alkızılcık (Cornus alba L. 'Sibirica') bitkisi de listeye eklenebilir. Aynı zamanda bu bitkinin, sürgünleri sarı renkli ve turuncu renkli olan kültür çeşitleri de bulunmaktadır. Ayrıca, huş ağacı (Betula pendula Roth) da gri-beyaz renkli gövdesiyle kış bahçelerinde tercih edilen bitkiler arasında yer alır. Kış aylarında duvarların daima renkli kalmasını sağlayan duvar sarmaşığı (Hedera helix L.) bitkisi de güçlü bir sarılıcı ve tırmanıcı tür olarak tercih edilir.
Tasarım sürecinde bu bitkilerden seçim yaparken, dikkat edilmesi gereken hususlar arasında, türün kuraklık konusundaki davranışı ve ekosisteme katkısı da göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin biberiye, kül çiçeği, lavanta gibi kurakçıl bitkilerin seçimine öncelik verilebilir. Ayrıca, çiçekli- meyveli türlerin seçilmesinde, ortamdaki kuş, kelebek, arı gibi fauna çeşitliliği de göz önünde bulundurulabilir. Böylece, hem bu canlılar için sağlıklı ortam oluşturulur; hem de bu çeşitliliğin bahçe ile uyumlu ilişkisi sağlanabilir. Sürdürülebilir ve düşük bakım gerektiren kış bahçesi için bu özellikler de önemli olmalıdır.
Belirtilen bu unsurların dışında,
bulunulan yerin konumu, iklim ve
toprak özellikleri de bitki seçimini
etkiler. Yerel bitkilerin kullanımının
tercih edilmesi, kış bahçelerinin
tasarımına renk katacaktır.
Çevremize bakıp doğayı izlemek,
kış aylarında bulunduğumuz
ortama renk yaratan bitkileri keşfetmek,
her türlü bahçe çalışmaları
ve uygulamalarında farklılık
yaratır. Bahçe tasarımcılarının en
önemli işlevinin, doğayı izlemek
ve doğayı örneklemek olduğu unutulmamalıdır.
Bütün bu çalışmalar
sırasında, NGBB'nin Kurucusu Ali
Nihat Gökyiğit'in ünlü sözünü de
daima hatırlamakta yarar var:
"Doğa'yı Üzmeyin, İzleyin!"
