Yılbaşı çiçeği (Schlumbergera sp.), kaktüsgiller (Cactaceae) ailesine mensup, tropikal bitkidir. Nemli ve ılıman iklimi seven bitkinin doğal yaşam alanı, Brezilya’nın güneydoğusunda bulunan kıyı dağlarıdır. "Noel kaktüsü", "Şükran günü kaktüsü" gibi adlarla da bilinir.

Genel Özellikleri
Bitkinin yaprakları, gövdenin yassılaşmış ve yaprak şeklini almış kısımlarıdır. Etli - segmentli yapıda olan yapraklar, parlak ve yeşil renklidir; kenarlarında genellikle dişli çıkıntılar bulunur. Yaprak gibi görünen segmentler, uç kısımlarından yeni parçalar oluşturarak büyüyüp gelişir.
Çiçekleri, tüp şeklinde, genellikle 4-8 cm uzunluğunda ve katmanlı görünümdedir. Çiçekler, türlerine göre pembe, kırmızı, beyaz, turuncu, mor, sarı gibi çeşitli renklerde ve parlak-canlı tonlarda açar. En yaygın görülen çiçek rengi, pembedir. Bitkinin çiçeklenme dönemi, yeni yılın yaklaştığı kasım ve aralık aylarına denk gelir.

Bakım Önerileri
Yılbaşı çiçeği, dekoratif görünümüyle ilgi çeken, bakımı kolay olan ve evlerde yaygın bulunan bir ev bitkisidir. Yetiştirilme sürecinde, uygun ortam ve koşulların oluşturulması önemlidir.
Bitki, doğrudan güneş ışığından korunmalı, aydınlık ama yarı gölge alanda bulunmalıdır. Doğrudan güneş ışığına uzun süre maruz kaldığında, yapraklarda yanıklık, çiçeklerde renk solması gibi problemler oluşabilir. Ayrıca, soğuk havadan da korunmalıdır; aşırı soğuklar, gelişimi olumsuz etkiler.
Bitkinin sağlıklı gelişiminde, saksı ve toprak seçimi önemlidir. Yeterli büyüklükte ve geçirgenliği gereğince sağlanmış saksılar tercih edilmelidir. Gerekli ölçülerde torfkum- perlit karışımıyla hazırlanan ve geçirgenliği uygun özellikte olan toprak, sağlıklı büyüme için ideal ortam oluşturur.

Tropikal bitki olmasına rağmen, fazla suya ihtiyaç duymaz. Sulama yapmadan önce, toprağın üstten 2-3 cm derinliğe kadar olan kısmı, dikkatli şekilde karıştırılarak kontrol edilmeli, eğer toprak kuruysa sulama yapılmalıdır. Aşırı sulamanın, bitkide kök çürümesine sebep olacağı unutulmamalıdır.
Çiçekleri dökülmeye başladığında, bitkinin tekrar çiçek tomurcuğu oluşturması için, uç kısımlarından hafif budama işlemi yapılmalıdır. Bu budama işlemi, aynı zamanda bitkinin sağlıklı yapısını sürdürmesini de sağlar.
Yılbaşı çiçeği, uygun ortam ve yeterli koşullar sağlandığında; doğru saksı ve toprak kullanıldığında; gerekli bakım işlemleri zamanında uygulandığında; evlerde kolayca yetiştirilebilir ve uzun yıllar boyunca varlığını sürdürebilir.

Çelikle Çoğaltma Yöntemi
Yılbaşı çiçeğinden kısa sürede yeni bitkiler elde etmek için, oldukça kolay uygulanabilen, vejetatif yöntemle çoğaltma tercih edilebilir. Uygulama, bitkinin segmentli yapraklarından alınan çeliklerle zahmetsizce gerçekleştirilir. Ancak bu işlem yapılırken, bazı noktalara dikkat etmek gerekir.
Çelikle üretim işleminde, ana bitkiden elle alınacak tek yaprak ya da iki-üç yapraktan oluşan parçalar dikkatlice koparılır. Elle yapılacak bu işlem sırasında, bitkinin yaralanmamasına ve zedelenmemesine özen gösterilmelidir.
Üretimde kullanmak amacıyla seçilen çeliklerin üzerinde, çiçek ya da çiçek tomurcuğu bulunmamasına dikkat edilmelidir. Eğer varsa, bunlar temizlenmelidir. Böylece, çeliğin tüm enerjisini, sadece köklenmeye yönlendirmesi sağlanabilir. Üzerinde çiçek ya da tomurcuk bulunan çeliklerde, köklenme yerine çiçeklenme ya da çiçeklerini korumaya yönelik çaba önem kazanacağından, üretim süreci olumsuz etkilenir.

Koparılan çelikler hemen dikilmemelidir. Çünkü bu tür etli ve sulu bitkilerde, koparılan kısmın kuruyup kendini onarması biraz zaman alır. Dikimden önce, çeliklerin yatay şekilde, serin ortamda, 24-48 saat bekletilmesi gerekir. Bu uygulama, parçadaki yara yerinin kapanmasını ve çeliklerin, toprağa dikildiğinde çürüme riskinin önlenmesini sağlar.
Hazırlanan çelikler, nemli ve eşit oranlarda karıştırılmış torfkum- perlit karışımına dikilir. Dikim sırasında, çeliğin yaklaşık 1,5 cm’lik kısmı toprak altında kalacak şekilde yerleştirilmesi önerilir. Dikimden sonra, toprağın aşırı sulanmasından kaçınılmalı; yalnızca toprak kurudukça hafif nemlendirilmelidir. Böylece, çeliğin çürümesi önlenecek ve köklenme süreci sağlıklı olacaktır.

Dikimi tamamlanan çelikler, doğrudan güneş ışığına maruz bırakılmamalı; aydınlık ve yarı gölge alana yerleştirilmelidir. Uygun koşullar sağlandığında, dikilen çelikler yaklaşık 40-50 gün içinde köklenir ve yeni bireyler elde edilmiş olur. Evlerde bu yöntemle yeni bitkiler yetiştirmek, hem keyifli hem de zahmetsiz olacaktır.
Yılbaşı çiçeği, yılın son günlerinde açan renkli çiçekleriyle evleri süslemenin yanı sıra, yeni yılın habercisi olarak taşıdığı özel anlamla da ilgi çeker. Sahip olduğu estetik ve anlamlı değerler, yeni yılda yeni bir başlangıç isteyenler için, umut ve dayanıklılık sembolüdür. Yeni yılın coşkusunu ve mutluluğunu evlere taşımanın, yılbaşını kutlamanın en güzel yanlarından biridir.
Kış mevsiminin serin günlerinde açan bu çiçek, soğuk günlere renk katarak, kışın güzelliklerini ve yeni başlangıçların heyecanını yaşatır. Bitkinin dayanıklı yapısı ve zahmetsiz bakımı, aynı zamanda onu özel günler için tercih edilen ve uzun süre hatırlanmayı sağlayan kalıcı bir hediye olarak belirler. Yeni yılda sağlık, mutluluk, başarı ve çiçeklerle dolu yaşam dileğiyle...



Ayşegül Akdan
NGBB Üretim Görevlisi


Fotoğraflar: Ayşegül Akdan