Lotus çiçeği (Nelumbo nucifera Gaertn.), yine kendi adını taşıyan Lotusgiller "Nelumbonaceae" ailesine mensuptur. Asya’nın tropik yağmur ormanlarında yaşayan, çok yıllık sucul bitki türüdür.

Yaklaşık 5000 yıldır Eski Hindistan ve Çin’de, Buda’nın lotus çiçeğinin kalbinden doğduğuna inanılır ve lotus, Budizm'de kutsal kabul edilir. Bulanık sularda yaşayan bitkinin lekesiz ve tertemiz açan çiçeği, temizliğin simgesidir; bedenin, konuşmanın, zihnin saflığını sembolize eder. Bitki, 1700'lü yılların sonlarında Avrupa’ya getirilmiştir.

Lotus bitkisinin kökleri, suda yaşayan ve oksijeni seven mikroorganizmaları temizler. Böylece besin zincirine katılan bitki, ekolojik dengenin korunmasına yardımcı olur.

Bulanık, çamurlu sulardan çıkan yaprakları, dekoratif görünümlü ve tertemizdir. Yapraklarının üzerine toz zerreleri geldiğinde algılayan bitki, yapraklarını sallar ve toz taneciklerini belli noktalarda biriktirir; bu noktalarda birleşen yağmur damlaları da tozların süpürülmesini sağlar.
Lotus çiçekleri, gonca hâlinde sudan çıkıp yükseldikten sonra, suya değmeden açar. Bu, bitkinin önemli bir özelliğidir. Çiçekleri, yaz boyunca beyaz, sarı, pembe, kırmızı renklerde açar.

Her yıl çiçeklerin oluşturduğu yüzbinlerce tohum, havuz tabanında yeniden doğmaya hazır hâle gelir. Bunların bir kısmı hemen çimlenirken, bir kısmı da diğer canlılara besin olur. Bazen suyu çekilen yataklarda kalan, üzeri kurumuş kalın çamur tabakasıyla kaplanmış tohumlar, derin uyku hâlinde olduğundan hemen çimlenemez. Ancak daha sonra yatak tekrar dolduğunda, çatlayıp kırılan çamur tabakasında yeniden yaşam bulurlar. Çimlenme koşulları oluşmadığında tohumlar, binlerce yıl uykuda kalabilir. Örneğin, Çin’de kurumuş bir göl yatağında bulunan, yaklaşık 1300 yıllık lotus tohumlarının çimlendirildiği bilinmektedir.
Tohumdan üretimi sera koşullarında her mevsim yapılabilir. Dış mekânda yapılacak üretim için, haziran ayının beklenmesi uygundur. Çimlenmeyi kolaylaştırmak için, tohumun herhangi bir noktası zımparayla aşındırılır ve bir miktar saf suyun içine konarak gözlenir. Yaklaşık 4-7 gün içinde çimlenme başlar ve bitki, kısa süre içinde yapraklanıp rizom atarak hızla büyür. Mayıs-haziran aylarında daha derin havuzlara aktarılır. Havuz derinliği en az 30 cm, en çok 2,5 m olmalıdır. Tohumla üretimde çiçeklenme, en erken iki yıl sonra başlar.

Kışların uzun ve 0o C altında geçtiği yerlerde, bitki ya ölür ya da zarar görür. Çözüm olarak, rizomları ve kökleri temizlendikten sonra, nemli ve 10o C ortamda, bir parça spagnum yosunu ile kilitli poşette ilkbahara kadar muhafaza edilebilir. Ancak, arada kontrol edilerek nemliliğinden emin olunmalıdır. Ortam sıcaklığı, 0o C altına ve 10o C üstüne çıkmadığı sürece, kökler bozulmadan saklanabilir.
Kış mevsiminin zor geçtiği bölgelerde bitkinin kökleri, dipte toprağa bağlı olmalı, serbest yüzdürülmemelidir. Lotus, havuz ve göletlerin yanı sıra, derin içi su dolu kova veya saksılarda da kolayca yetiştirilebilir.


Belgin Kanoğlu
NGBB Üretim Sorumlusu