Bahçelerde Tasarımın Gizli Kahramanları
Yapraklı Bitkiler
Bahçeler için, her zaman çiçek açacak bitkiler bulmak kolay olmaz. Bu nedenle bitkilerin sadece çiçekleriyle değil, yapraklarıyla da ilgilenmekte yarar vardır. Bitkilerin yaprak özelliklerine dikkat etmeye başlayınca, soracağımız sorular da değişir.
"Bitki her dem yeşil mi; yoksa yaprağını döker mi?"
"Yapraklarının şekli, büyüklüğü, dokusu nasıldır?"
"Yaprakların rengi nedir; mevsimlere göre renk değişimi olur mu?"
Genel görünümde, yapraklarının şekli, dokusu, renkleriyle ön planda olan bahçe tasarımı; bazen çiçeklerle dolu bir bahçeden daha çok dikkat çekici ve huzur verici olabilir.
Yaprakların ön planda olduğu tasarımları planlamadan önce, genel tasarım ilkelerine dikkatle uyulmalıdır. Yaprak bahçelerinde, bitkiler arasında uygulanacak birlik, oran, denge, ritim, egemenlik, zıtlık gibi kavramlara ait işlemler, tasarımda uyumlu bütünlük yaratacaktır.
Yapraklar tasarımda başlı başına önemli bileşenlerden biridir. Özellikle ilkbahar ve yaz aylarında, koyu yeşil yapraklı bitkilerin, çiçekli bitkilerin arkasında fon yaratmak ve onları ön plana çıkarmak amacıyla kullanılması etkili bir yöntemdir. Büyük dev yapraklı bazı türler, boşlukları doldurmak için tercih edilir. Bazı türler ise gösterişli yapraklarıyla yer örtücü görevi üstlenir. Yapraklı bitkilerin etkili olduğu tasarım, özellikle diğer mevsimlere göre daha sönük geçen kış aylarında, bahçeye renklilik ve canlılık katar.
Gösterişli ve etkisi uzun sürecek yaprak bahçesi tasarımı için, bitkileri iyi tanımak ve ona göre seçim yapmak gerekir.
Tek Yıllık - İki Yıllık Bitkiler
Hodan
(Borago officinalis L.)
Yaklaşık 35-100 cm boylanma yapabilir. Çiçekleri, mavi ve pembe renklidir ve şubat-mart ayında açar. Grimsi yeşil renkli yaprakları, çiçeklerinden daha fazla dikkat çekicidir.
Yaprakgüzeli
(Coleus Lour.)
Farklı büyüklüklerde çeşitleri bulunur. Yaprakları, sarı, turuncu, kırmızı renklerde ve alacalı olabilir. Yaz ayları, en gösterişli oldukları dönemdir. Genellikle gölge alanlarda tercih edilir.
Boğadikeni
(Eryngium giganteum M.Bieb)
Yaklaşık 90-120 cm boylanan, gri yapraklı bitkidir. Çiçekleri mor renklidir. Yaz aylarında açan çiçekler, kelebekler ve arıların ilgi durağıdır. Güneşli alanları çok seven ve dokusu güzel olan bitki, kurakçıl peyzaj tasarımlarında sıkça kullanılır.
Hintyağı
(Ricinus communis L.)
Kendiliğinden tohum atan tek yıllık bitkidir. 120-150 cm boylanma yapar. Kuraklığa oldukça dayanıklıdır; güneşli alanları sever. Yaz ve sonbahar aylarında gösterişli form oluşturur. Yapraklarının biçimi ve morumsu kırmızı rengi nedeniyle, tasarımlarda çokça tercih edilir. Sonbahara doğru rengi kızarmaya başlayan meyveleri, görselliğini daha da artırır.
Gümüşi şalba
(Salvia argantea L.)
İki yıllık bitkidir; bazı çok yıllık çeşitleri de vardır. 90-120 cm boylanan bitkinin yaprakları, oldukça büyük gri renkli ve tüylüdür. Kurakçıl olan bitki, fazla suyu sevmez; güneşli alanları tercih eder. Bakımı oldukça kolaydır.
Çok Yıllık Bitkiler
Ayıpençesi
(Acanthus mollis L.)
Yapraklarının biçimi ve büyüklüğü sebebiyle tasarımlarda sıkça yer bulan, gösterişli bitkidir. Yaprakları koyu yeşil renklidir ve herdem yeşil olarak kalır. Çiçekleri beyaz renklidir ve ilkbahar sonundan, kış başına kadar açar.
Sabırlık
(Agave americana L.)
Yaprakları sert ve mızrakımsıdır. Çiçekleri, sarı-turuncu renklidir ve mayıs ayında açar. Güneşli ve yarı güneşli alanları sever. Kurakçıl peyzaj tasarımlarının vazgeçilmez bitkisidir.
Su keltatı
(Alchemilla mollis (Buser) Rothm.)
Yaprakları yeşil renkli ve tüylüdür. Çiçekleri, sarı renklidir ve yaz aylarında açar. Yarı gölge alanları sever. Özellikle yapraklarının etkilediği görkemli görünümüyle, tercih edilen yer örtücü bitkidir.
Acıpelin
(Artemisia absinthium L.)
Yaklaşık 60-90 cm boylanan, herdem yeşil bitkidir. Yaprakları gümüşi renkli ve aromatik özelliktedir. Kurakçıl peyzaj tasarımlarında tercih edilir.
"Carex oshimensis Nakai"
Genellikle yer örtücü bitkiler kategorisinde değerlendirilir. Özellikle yaprakları alacalı renklerde olan çeşitleri, tasarımlarda tercih edilir ve sıkça kullanılır.
Külçiçeği
(Cineraria maritima (L.) L.)
Yaprakları, girintili çıkıntılı ve gri renklidir. Bu özelliğiyle dekoratif bitkiler kategorisinde yer alır. Çiçekleri, sarı renklidir ve yaz aylarında açar. Kurakçıl peyzaj tasarımları için ideal bitkilerdendir.
Yaprak enginar
(Cynara cardunculus L.)
Her mevsim canlı kalan yaprakları, çok büyük ve grimsi renklidir. Çiçekleri, mor renkli ve oldukça gösterişlidir. Çiçeklenme, yaz aylarındadır. Peyzaj tasarımlarında sık kullanılmaktadır. Kurakçıl peyzajlarda tercih edilir.
Azman sütleğen
(Euphorbia characias L.)
Yaprakları, gri renklidir. Çiçekleri, sarı renklidir ve bahar aylarında açar. Bahçelerde, kelebekler ve arılar için ilgi çekicidir. Her mevsim gösterişli olması sebebiyle sıkça kullanılır. Özellikle kurakçıl peyzajlarda çokça tercih edilir.
Atkasnağı
(Ferula communis L.)
Yaprakları, çok büyük dereotuna benzer ve koyu yeşil renklidir. Çiçekleri, yaz aylarında açar. Genel görünümüyle peyzaj tasarımlarının mimari nitelikli bitkileri arasında yer alır. Fazla yayılma yapabildiği için, tasarım alanına dikkatli dikilmesi gerekir.
Mavi çim
(Festuca glauca Vill.)
Yaprakları, mavi renklidir. Bu özelliğiyle tasarımlarda sıkça tercih edilir. Yaprak tasarımlarında, özellikle yaprakları gri renkli olan bitkilerle birarada kullanılır. Bitki, yer örtücüler kategorisinde kabul edilir.
Mercançiçeği
(Heuchera sp.)
Yaklaşık 60 cm'ye kadar boylanabilen bitki, belirli bir dönemi toprak altında geçirir ve her dem yapraklı değildir, Yaprakları, çeşitli renklerdedir. Bu özelliğiyle kış aylarının ve gölge alanların vazgeçilmez bitkileri arasında yer alır. Çiçekleri, beyaz veya açık mor renklidir. Bahar aylarında açan ve kısa süre kalan çiçekleri, kelebekler için çekim noktasıdır.
"Hosta sp."
Her dem yeşil olmayan bitki, genellikle 30-60 cm boylanır. Yaprakları, farklı biçimlere ve çeşitli renklerdedir. Çoklu seçenek sunması sebebiyle özellikle gölge alanlarda çok tercih edilir.
Cennetbambusu
(Nandina domestica Thunb.)
Yapraklarını dökmeyen bitkidir. Yaprakları, mevsimlere göre kırmızı renkten, sarı ve yeşil renklere değişkenlik gösterir. Bu özelliğiyle tasarımlarda sıkça tercih edilir. Kurakçıl ortamları tercih eder.
Osmanlıçimi
(Ophiopogon planiscapus Nakai)
Yaprakları, siyah renklidir. Bu özel rengiyle tasarımlarda dekoratif farklılık yaratır. Yer örtücüler grubunda bulunan bitki, özellikle gölge alanlarda çim yerine kullanılır.
"Phormium tenax J.R. Forst. & G.Forst."
Yapraklarını dökmeyen bitkidir. Bitkinin şeritsi yaprakları, sarı ve kırmızımsı renklidir. Fazla sudan hoşlanmaz, kurakçıl tasarımlara uygundur. Su kenarı ve kaya bahçesi tasarımlarında özellikle tercih edilir. Dekoratif bitki olması sebebiyle saksılı tasarımlarda sıkça kullanılmaktadır.
Soğanlı Bitkiler
Domuzlahanası
(Arum italicum Mill.)
Yaklaşık 30 cm'ye kadar boylanır. Yaprakları, gümüşi renklidir. Yapraklanmanın başlaması, kış başına denk gelir. Bitki, genellikle gölge alanları tercih eder.
"Crocosmia 'Lucifer'"
Yaprakları, mızrakımsı ve koyu yeşil renklidir. Gösterişli çiçekleri, kırmızı renklidir ve yaz aylarında açar. Bir arada dikildiklerinde, oldukça gösterişli bitki grubu oluşturur.
Yersomunu
(Cyclamen coum Mill.)
Yaprakları, grimsi renklidir ve kış başından bahar aylarına kadar canlı kalır. Çiçekleri, pembe renklidir ve kış ortasında açar. Grup hâlinde dikildiklerinde, gösterişli tasarımlara eşlik eder.
"Dahlia 'Bishop of Llandaff'"
Yaklaşık 90 cm'ye kadar boylanabilir. Yaprakları, gümüşi mor renkli; çiçekleri, koyu kırmızı renklidir ve yaz aylarında açar. Yıldız çiçekleri, genelde yaprakları için seçilmez; ancak bu kültür çeşidi, özellikle tercih edilir.