Mantarlar, tarihin derinliklerinden beri insanların hayranlığını kazanmış ve farklı amaçlarla kullanılmıştır. Bu gizemli organizmalardan, ilaçlardan ateş yakmaya, yiyeceklerden anesteziye kadar çeşitli alanlarda yararlanılmıştır.

Mantarların tüm özellikleri, sınıflandırılması, yetiştirilmesi, değerlendirilmesine ilişkin konuların ele alındığı bilim dalı, Mantarbilim (Mikoloji)'dir.

Önceleri bitkiler dünyasıyla ilintili kabul edilen mantarlar, 1960 yılından itibaren, bitkiler ve hayvanlar dünyasından farklı-ayrı bir sınıf olarak değerlendirilmiş; kendi başına bir organizma olarak kabul edilmiştir.

Yaprakları ve çiçekleri olmayan, klorofil içermeyen mantarlar, tüm özellikleriyle kendi masalsı dünyalarını inşa eder. Bazı türlerde renk cümbüşü yansıtan şapkaları ve geceleri parlayan fosforlu ışıklarıyla dikkat çeker.

Doğada önemli görevler üstlenen mantarlar, toprağın oluşumunda, karbon döngüsünde, doğal dengenin korunmasında belirleyici rollere sahiptir.

Her yaştan insanın merakını cezbetmeyi başaran mantarlar, adeta doğanın büyülü birer parçası olarak karşımıza çıkar. Çocukların da özel merakla yaklaştığı bu doğal oluşumlar, mikolojinin derinliklerinde gizemli bir dünyanın kapılarını aralar.

Bu masalsı dünyayı çocuklara tanıtan iki kitap önerimiz var...

İstanbul'da Mantar Avı

Yazar: Jilber Barutçiyan, Çağnam Erkmen
Resimleyen: Büşra Ayaz
Vakıfbank Kültür Yayınları, İstanbul, 2023

Genelde yedi yaş ve üzeri çocuklar için özel tasarlanan ve psikologlar tarafından onaylanmış olan kitap, çocukların yaşlarına uygun şekilde keyif alabilecekleri ve öğrenebilecekleri bilgiler sunar. Kitabın, her detayına dikkat edilerek özenle hazırlanmış görselleri, sevimli ve etkileyici özelliklere sahiptir.

Kitaptaki hikâyenin kahramanları Ezgi ve Emre, babalarıyla yaptıkları doğa yürüyüşünde "Mantar Amca" ile karşılaşır. Mikolog olan mantar amca, onlara ormanda yaşayan mantarları anlatır. "Borazan", "Kirpi", "Köygöçüren", "Melki", "Sarıkız", "Trüf" gibi farklı mantar türleri hakkında tanıtıcı bilgiler verir. Sonra da mantarların bazılarının zehirli olabileceğini hatırlatarak, bu konuda çok dikkatli olmaları gerektiği konusunda uyarır.

Kitabın son kısmında, mantarlar hakkında önemli bilgiler bulunmaktadır. Bu bölümde, mantarların ne hayvan ne de bitki olduğu belirtilir ve büyüme süreleri, renkleri, kokuları gibi özellikleri açıklanır. Bu ilginç organizmaların, yaşam döngüsünün derinliklerini keşfeden mikologların gizemli mesleği tanıtılır. Ayrıca, mantar toplarken nelere dikkat edilmesi gerektiği gibi pratik önerilere de yer verilir.

İstanbul’da Mantar Avı kitabı, kapsamlı içeriğiyle meraklılar için yararlı bir kaynak niteliğindedir.

Sofya'nın Mantar Valsi

Yazar: Göknur Birincioğlu
Resimleyen: Öykü Akarca
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2022

"Sofya'nın Mantar Valsi" kitabı, adeta görsel şölenle süslenmiş bir masal dünyasını anlatır. Kitap ilk sayfalarından itibaren, "Sofya Topacı"nın mantara benzetilmesiyle başlayıp, topacın dönüş ritmiyle okuyucuyu hayallere daldıran masalsı bir serüvene davet eder. Serüvene rehberlik eden Sofya'nın hayal gücü ve kitaptaki renkli betimlemeler, büyülü bir keşif yolculuğunun dikkat çeken ilk işaretleridir.

Kitabı okurken, Alp Dağları'nın eteklerindeki ormanın büyülü atmosferine taşınarak, coşkulu bir keşif yolculuğuna çıkılır. Bu masalsı atmosferde, önce ormanda keşfedilen onaltı mantar türüyle tanışırsınız. Bu mantarların özellikleri ile görünümleri ve birbirinden farklılıkları hakkında önemli bilgiler edinirsiniz. Kitabın arka sayfasında yer alan şapkalı bir mantarın anatomisini açıklayan görsel de okuyuculara, mantarların detaylarına dair meraklarını giderecek bilgileri edinme fırsatı sunar.

Sofya'nın ormanda keşfettiği onaltı mantar türünün Türkçe, İngilizce, Latince adlarıyla birlikte verilen tanıtıcı bilgiler, kitabın eğlenceli ve öğretici niteliğini pekiştirmektedir. Bu arada, kitapta yer verilen ve Sofya'nın rehberliğinde okuyuculara tanıtılan mantarların adları da ilginç çağrışımlar yansıtmaktadır.

"Sofyanın Mantar Valsi", sunduğu eğlenceli görsel şölenle ve bilgi yüklü zengin içeriğiyle hem çocukları hem de yetişkinleri, mantarların büyülü dünyasına davet ediyor. Kitap, hiç kuşkusuz başucu kitaplığınıza özgün renkler katacaktır.

Kitapta Sofya'nın Keşfettiği Mantarlar

• Ağaç Kulağı (Orman Kulağı) Mantarı • Gelin (Sinek) Mantarı • Hindi Kuyruğu Mantarı • İmparator (Sezar) Mantarı • Kabarık Etek (Bambu) Mantarı • Kırmızı Peri Kâsecikleri Mantarı • Kirpik Mantarı • Mürekkep Mantarı • Ölümsüzlük Mantarı • Sarı Peri Bardakları (Limon Diskosu) • Süt Şapkalı (Sütlü) Mantar • Şemsiye Mantarı • Yakalı Yeryıldızı Mantarı • Yeryıldızı Mantarı • Yeşil Peri Bardakları (Yaş Gökkadeh)

Mantarlar Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar;

- Beyaz mantarlar yenir.

- Hayvanlar yerse biz de yeriz.

- İlkbaharda zehirli mantar olmaz.

- İyi pişirilirse zehir kalmaz.

- Pişirirken gümüş kaşık kararıyorsa zehirlidir.

- Çayırda yetişen mantarlar yenilebilir.

- Ağaçlarda yetişen mantarlar yenilebilir.

- Mantarları en iyi yaşlılar bilir.


Seda Devrim Çelik
NGBB Eğitmeni