Soğanlı Bitkilerde Bazı Zararlılar
Bitkilerde birçok form ve şekilde bulunan zararlılar; tırtıllar, salyangozlar, sümüklüböcekler, kırkayaklar, bitkilerde çeşitli sorunlara yol açar. Bunlar bitkinin yapraklarına, çiçeklerine, köklerine, toprakaltındaki soğan-rizom-yumru vb gövde kısımlarına zarar verir. Zararlıların etkisiyle gelişimi yavaşlayan bitki, yeteri kadar büyüyemez ve bitkide yapısal bozukluklar meydana gelir. Sorunun çözümü için, kullanılan bazı kimyasallar, bu zararlılar üzerinde etkili olsa da; doğal dengenin korunması açısından sağlıklı çözüm, biyolojik ve doğal yöntemlerin tercih edilmesidir. Biyolojik kontrol yöntemiyle doğal avcıların kullanımı sonucunda, zararlı popülasyonunun sayısı ve etkilerini en aza indirebilmek mümkündür.
Tırtıllar
Pul Kanatlılar (Lepidoptera) familyasına ait bu zararlılar, hepimizin yakından tanıdığı kelebekler ve güvelerin larvası olarak bilinir. Altı ayaklı olan ve dalga halinde ilerleyen tırtılların, tüylü-tüysüz çeşitleri bulunur. Bu zararlılar, bitkilerin yapraklarını ve saplarını yiyerek, bitkinin yeşil kısımlarına zarar verir. Yaprakların dokusu bozulur ve gözle görülebilecek şekilde delikler açılır. Zamanla tahribat büyüyerek, yaprakların dökülmesine kadar gider. Çok aç kalmaları halinde, bitkinin tohumlarını da yerler. Genelde geceleri faaliyet gösteren bu zararlılar, toprak altında larvalarını bırakarak ergin hale ulaşır.
Doğal Çözüm
Tırtıllar bahçedeki belirli bitki cinsini ve onun bulunduğu aileyi tercih eder. Bu sebeple gözlemler sonucunda, gerekli önlemler buna göre alınabilir. Tehlike altındaki türlerin çevresine, tırtıl yiyen böceklerin sevdiği kişniş, rezene vb bitkiler dikilir. Tırtıl istilasına uğramış yerin yakınlarına, kuşların dikkatini çekmek için kuş evleri ve kuş yemlikleri asılabilir. Böylece, tırtılların çoğalması önlenebilir.
Salyangozlar - Sümüklüböcekler
Karındanbacaklılar (Gastropoda) familyasına ait olan salyangozlar ve sümüklü böcekler, aynı doğal yapıya ve benzer iştaha sahip zararlılardır. Bitkilerin yaprakları, sapları, çiçeklerinin yanısıra, soğanlarını, kormlarını, yumrularını da çiğneyip parçalarlar. Sümüklü böceklerin tahribatı biraz daha fazla olur.
Her iki zararlı da daha çok nemli-ılıman havalarda faaliyet gösterir. Bu nedenle yağmurlu havalardan sonra daha çok gözle görülürler. Nemli ortamları sevdikleri için, gölgelik alanlarda yaşamayı tercih ederler. Gün boyunca nem tutan kayalık ve malçlı alanlarda saklanır, akşamları çıkarlar.
Sümüklü böceklerin, bitkiler için zararlı olduğu kadar yararlı yanları da vardır. Doğa için önemli bir ayrıştırıcı olan bu canlılar, organik maddeleri parçalar ve toprağın yapısını düzenler.
Doğal Çözüm
Bitkilerin, damlama sulama ya da dip sulama yöntemiyle ve sabah saatlerinde sulanmasında yarar vardır. Bahçede bulunan ve yosunlaşan taş, kaya ve kütükler uzaklaştırılmalıdır. Zarar görmesi istenmeyen bitkilerin etrafına, salyangoz ve sümüklü böceklerin geçişini zorlaştırmak üzere, yumurta kabukları ve midye kabukları ile tuzaklar hazırlanabilir. Böylece zararlıların, alandan doğal yolla uzaklaştırılması sağlanabilir.
Kırkayak (Diplopoda)
Kırkayaklar genellikle sümüklü böceklerin sebep olduğu hasardan sonra, bitkilerin kökleri, soğanları, yumruları ile beslenerek bitkiye zarar verir.
Doğal Çözüm
Sonbaharda bahçede bulunan tüm çöpler uzaklaştırılmalıdır. Kışın yeni yatak hazırlanırken, toprağın derinlemesine işlenmesinde yarar vardır.
Nergis Küçük Soğan Sineği (Eumerus narcissi) ve Nergis Büyük Soğan Sineği (Merodon equestris)
Her iki zararlı da "Syrphidae" ailesine mensuptur. Genelde nergis (Narcissus sp.) türlerini tercih ederler; sümbül (Hyacinthus sp.), süsen (Iris sp.), zambak (Lillium sp.) cinslerinin soğanları için de zararlıdır. İlkbahar ve yaz dönemini uçarak geçirirler. Larvaları, kışı nergis soğanlarının içinde geçirerek ergin hale gelir. Bu nedenle soğanların, özellikle boyun bölgesinde çürümeye neden olur.
Doğal Çözüm
Hasarlı-bulaşık soğanlar, bahçeden derhal uzaklaştırılmalıdır. Soğanları alırken dikkat edilmeli; bilinmeyen güvenilmez kaynaklardan soğan alınmamalıdır. Dikili soğanların etrafındaki toprak iyi işlenerek, larvaların rahatsız edilmesi sağlanabilir.
Siyah Yaprak Bitleri
Bitkilerin sapları, yaprakları, çiçekleri üzerinde kümeler halinde bulunurlar. Bahar ve yaz ayları üreme zamanıdır. Bitkinin özsuyunu emer, fotosentezi engeller, büyüyen sürgün uçlarına zarar verirler. Aynı zamanda, bitkilere virüs taşıma olasılığı da vardır. Lâle (Tulipa sp.) bitkisinin çiçek tomurcuğunda oluşur ve çiçek açmasını engeller.
Doğal Çözüm
Bulaş olan bitkiler, en kısa zamanda alandan uzaklaştırılmalı; düzenli olarak yabancı ot temizliği yapılmalıdır. Siyah bitlerin avcısı olan uğur böcekleri ve arıların bitkiye yakın olması sağlanabilir. Kokusuyla rahatsız edici olan kadife çiçeği (Tagetes sp.) ve benzer bitkilerin alana dikilmesi de engelleyici olur.
