Soğanlı Bitkilerin Peyzajda Kullanımı

Peyzaj, insanı ve doğayı birbirine bağlayan, kentsel ve kırsal yaşamı birlikte değerlendiren bir sistemdir. Bu sistemde, doğal dengenin ve biyoçeşitliliğin korunması esastır. Ekolojik temele dayalıdır ve yeni katkıların oluşmasını da sağlar. Peyzajda gösterişli çiçekler, gövde-yaprak renkleri, hoş kokular, gölgeye dayanıklılık, tıbbi-aromatik özellikler, toprak toleransı gibi parametreler göz önüne alınarak; hem estetik hem de işlevsel özellikler kullanılarak tasarım yapılır.

Soğanlı bitkiler, yılın bir kısmını toprak altında geçiren rizomlu, yumrulu, kormlu gövdeye sahip otsu bitkilerdir. Güzel ve göz alıcı çiçeklerinden dolayı, bahçelerin birçok yerinde beğenilerek yer verilir.

Soğanlı bitkiler, peyzajda birçok alanda kullanılır. Park ve bahçelerde, saksı içinde, şev alanlarda, çim alanlarda, bordürlerde, mevsimlik-çok yıllık alanlarda, kaya bahçelerinde, ardışık bitkilendirmede, yaprak döken bitkiler altında, kesme çiçek olarak vazolarda kullanılabilir.

Soğanlı bitkilerin çiçeklenme dönemi kısa olduğundan, dikim zamanı çok önemlidir. Çiçeklenme takvimi, mevsimsel olarak değişiklik göstermektedir. İlkbaharda ve yazın çiçek açan türlerin dikimi, sonbaharda; sonbaharda açan türlerin dikimi ise ilkbaharda yapılır.

Şev Alanda Kullanım

Bitkilendirmede en zor tasarım yapılan yerlerden biri, yamaçlar ve dik rampaların oluşturduğu şev alanlardır. Bu alanları tesviye etmeden ve doğasını bozmadan da bitkilendirme yapılabilir. Soğanlı bitki çeşitlerinin dikildiği bu alanlarda, aşağıdan yukarıya çiçek başlarının katmanlar hâlinde sıralandığı düzenleme, çeşitli renk geçişleriyle hoş ve etkili bir görünüm oluşturur.

Alan için uygun başlıca soğanlı türleri:

• Göksüsen (Iris x germenica L.)
• Toros süseni (Iris junonia Schott & Kotschy ex Schott)
• Nergis (Narcissus sp.)

Çim Alanda Kullanım

Peyzaj denilince akla önce, doğanın yeşilini daha yalın halde ortaya koyan çim alanlar gelir. Çim alanlar, olağan ve durağan görünüm oluşturur. Bu alanlara hareketlilik ve renk getirmek için, soğanlı bitkilerin kullanımı uygun seçimdir. Gruplar halinde öbek olarak ya da belirli bir düzenleme olmadan aralara serpiştirilerek tasarım yapılabilir.

Alan için uygun başlıca soğanlı türleri:

• Çiğdem (Crocus sp.)
• Kardelen (Galanthus sp.)
• Müşkürüm (Muscari sp.)

Bordür Alanda Kullanım

Bordürler, farklı döşeme uygulamalarında sınırları ayırmak için kullanılan yapısal ve bitkisel alanlardır. Doğal görünümde bordür oluşturmak amacıyla bitkilerden yararlanılır. Konuma bağlı olarak, uzun boylu ya da kısa boylu bitkilerle yeşil sınırlar belirlenebilir. Soğanlı bitkiler, çiçek kümelerinin çevresinde, su kenarlarında, taş zemin aralarında, sebze yataklarının etrafında ve birçok alanda, bordür bitkilendirmesi amacıyla kullanılabilir.

Alan için uygun başlıca soğanlı türleri:

• Sümbül (Hyacinthus sp.)
• Gölsoğanı (Leucojum aestivum L.)
• Nergis (Narcissus sp.)
• Lâle (Tulipa sp.)

Kaya Bahçesinde Kullanım

Büyük alana gereksinim duymadan, küçük bir alanda, kayalarla bitkilerin bir arada kullanımıyla oluşturulan bahçeler, doğa ile iç içe görünüm sağlar. Farklı boyutlardaki kayalarla düzenlenen bu bahçeler, daha çok alpin bölgesinde yetişen bitkilerle tasarlanır. Alpin bölge, dağların ağaç yetişme sınırının yukarısında kalan, devamlı yeşil çayırlarla kaplı, ekolojik bakımdan tundralara benzeyen, yüksek tundra da denilen yerlerdir. Bu özellikler göz önüne alındığında soğanlı bitkiler, kaya bahçeleri için uygun bitkilerdir.

Alan için uygun başlıca soğanlı türleri:

• Yersomonu (Cyclamen sp.)
• Kardelen (Galanthus sp.)
• Süsen (Iris sp.)
• Lâle (Tulipa sp.)

Yaprak Döken Bitkiler Altında Kullanım

Doğada adeta çıplaklık hissi uyandıran, kışın yaprağını döken bitkilerin altında, ilkbaharda çiçek açan soğanlı bitkilerin kullanımı uygun tasarımdır. Ağaçlar yapraklanmaya başlamadan önce, soğanlar gerekli ışığı alarak gelişebilir. Yazın da bitkiler yapraklanacağı için, soğanlar kavurucu sıcaklardan korunabilir. Bu durum, ağacın çıplaklık hissini de azaltır. Hareketli ve canlı bir kompozisyon ile dolgun bir peyzaj oluşturulabilir. Bitki seçiminde, yeteri kadar ışık alamayacağı düşünülerek herdem yeşil bitkiler tavsiye edilmez.

Alan için uygun başlıca soğanlı türleri:

• Yersomonu (Cyclamen sp.)
• Sümbül (Hyacinthus sp.)
• Nergis (Narcissus sp.)

Saksılı Tasarımda Kullanım

Saksılı tasarımlar, iç ve dış mekânlarda tercih edilir. Soğanlı bitkilerle saksılı tasarım yaparken dikkat edilmesi gereken en önemli husus, hangi saksı türü olursa olsun, geçirgenliğin sağlanabilmesidir. Bu amaçla saksının dibinde delik açılır ve saksı tabanına taş, çakıl ve benzeri malzeme yerleştirilir. Soğanlı bitkilerin saksı değişimi, çiçekleri solup yaprakları döküldükten sonra, bitki uyku dönemine geçtiğinde yapılmalıdır.

Çiçek soğanları saksıya, öbek halinde ya da tek tek dikilebilir. Ancak, öbek halinde düzenleme görsel olarak göze hoş gelse de bitkilerin sağlıklı gelişimi açısından sorun olabilir. Öbek halinde dikilen soğanlar, toprak altında birbirini sıkıştırabilir ve yavrulamasına engel olabilir. Saksılı tasarımda her çeşit soğanlı bitki, uygun toprak karışımı ve uygun ortam sağlanması halinde, kullanılabilir.