Kış Soğanlıları

Doğa, kış mevsiminin gelmesi ve soğuk havalarla birlikte, adeta uyku dönemine girmiş gibi görünür. Ancak tam da bu dönemde uyanan soğanlı bitkiler, doğaya bambaşka bir görünüm kazandırır. Karların altından yavaş yavaş uç vermeye başlayan çiçek soğanları, bir yandan doğanın canlılığını yansıtırken, aynı zamanda hiçbir zaman uyumadığının da kanıtı gibidir.

Sarıçiğdem
(Crocus chrysanthus [Herb.] Herb.)

Süsengiller (Iridaceae) ailesinden olan, sarıçiğdem (Crocus chrysanthus [Herb.] Herb.) bitkisinin tür adı, Latince "altın çiçek" anlamına gelir. Bitki, yaklaşık 10 cm boylanır. Çiçeklerinin iç kısmı, portakalımsı sarı renklidir; dış kısmında ise bazen eflatun renkli şeritler görülür. Çiçeklenme, şubat ayında başlar. Bitki, güneş alan yerleri ve geçirgen-nemli toprakları tercih eder. Yetişme ortamı, çalılık ve ormanlık alanlar ile kayalık yamaçlardır. Süs çiçeği olarak, popüler bir türdür.

Yersomonu
(Cyclamen coum Mill.)

Çuhaçiçeğigiller (Primulaceae) ailesindendir. Yaprakları, yuvarlak biçimden kalp biçimine farklılık gösterir ve dikkat çekici görünümdedir. Küçük ve kısa petalli olan çiçekleri, pembenin birçok tonuyla çeşitlenir; nadiren beyaz renkli de olabilir. Çiçeklerin belirgin kokusu yoktur. Yetişme ortamı, ormanaltı ve yarı gölge alanlardır. Bitki, saksıda da yetiştirilebilir. Saksıda, soğuk ve geçirgen toprak yapısı önemlidir.

Boğazkardeleni
(Galanthus plicatus M.Bieb)

Nergisgiller (Amaryllidaceae) ailesindendir. 'Kış çiçeği' dendiğinde ilk akla gelen, bembeyaz narin çiçekleriyle kardelen (Galanthus sp.) türleridir. Çiçeklerinin narinliğiyle bilinmesine karşın bitki, sert kış koşullarına dayanıklı yapıdadır. Yaklaşık 10-30 cm boylanır. Zengin ve yapraklı toprakları tercih eder. Yaşam ortamı, ormanlık ve çalılık alanlardır. Ülkemizde, Marmara bölgesi ve Karadeniz bölgesinin batı bölümlerinde yayılış gösterir.

Kopça
(Hyacinthus orientalis subsp. chionophilus Wendelbo)

Kuşkonmazgiller (Asparagaceae) ailesindendir. Türkiye’nin endemik bitkilerinden olan kopça, "kayasümbülü" olarak da bilinir. Genelde karasal iklimin hâkim olduğu alanlarda ve 1500 metrenin üzerindeki dağlarda yaygın görüldüğü için, yöresel olarak “karseven” adıyla anılır. Çiçekleri, dikkat çekici görünümde ve hoş kokuludur. Çiçeklenme dönemi, şubat ayı sonu ve mart ayı başındadır. Çalılık-makilik alanlar ile kayalık-taşlı yamaçlarda yetişir.

Göknavruz
(Iris stenophylla subsp. stenophylla Hausskn. ex Baker)

Süsengiller (Iridaceae) ailesinden olan bitki, Türkiye’nin endemik türlerindendir ve Akdeniz elementidir. Çiçeklerinin dış kısmı lacivert lekeli; iç kısmı ise açık mavidir. Bireyler, 1-3 adet çiçek açar. Çiçeklenme dönemi, erken bahar ve 'baharın habercisi' denilen, şubat-mart aylarıdır. Uygun yetişme ortamı; seyrek ormanlar, ağaçlandırılmış alanlar ve serpantin kayalıklardır.

Beysümbülü
(Muscari adilii M.B.Güner & H.Duman)

Kuşkonmazgiller (Asparagaceae) ailesinden olan bitki, Türkiye’nin endemik türlerindendir ve Akdeniz elementidir. İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesinin en erken çiçeklenen müşkürim (Muscari sp.) türlerindendir. Uygun yetişme ortamı; ardıç (Juniperus sp.), karaçam (Pinus nigra J.F.Arnold), meşe (Quercus sp.) ormanlarının açıklıklarındaki marnlı topraklar ve bozkırlardır.

Kirpisasal
(Ornithogalum fimbriatum Willd.)

Kuşkonmazgiller (Asparagaceae) ailesinden olan bitki, Doğu Akdeniz elementidir. Yapraklarının kirpikli olması sebebiyle bu adla anılmıştır. Latince adı, yine yapraklarından dolayı, 'saçaklı' anlamındadır. Çiçeklerinin iç kısmı, düz beyaz renklidir; dış kısmında ise yeşil renkli şeritler bulunur. Bireylerin çiçek sayısı 4-8'dir. Çiçekler, meyve başlangıcında geriye doğru kıvrılmaya başlar. Tohum kapsülleri kanatlı yapıdadır. Uygun yetişme ortamı; yamaçlar, çayırlıklar, makiliklerdir.

Alasümbül
(Scilla ingridiaeSpeta)

Kuşkonmazgiller (Asparagaceae) ailesinden, çok yıllık, soğanlı bitkidir. İran-Turan elementidir. Çiçekleri geniş çansı biçimde, aşağı sarkık ya da dik-yatık konumda bulunur. Oldukça küçük boyutlu çiçekleri, mavi ve mavi rengin tonlarında açar. Tohumları, altın rengindedir. Yetişme ortamı, subalpin çayırlıklardır. Karlı yolların kenarındaki çalılıklarda görülür. Toros Dağları’nın güney bölgesinde, yoğun yayılış gösterir.