Sonbaharda Çiçeklenen

Soğanlı Bitkiler

Soğanlı bitkiler, benzer yaşam döngülerine sahip olan türlerdir. Bu türler, gelişimi için uygun olmayan mevsimi toprak altında; soğan, rizom, korm, yumru vb depo organları ile geçiren bitkilerdir. Uygun olmayan mevsim, bu bitkiler için farklı dönemlerde; kış, ilkbahar, yaz ya da sonbahar olabilir. Sonbaharın gelmesiyle birlikte albenisi nispeten zayıflayan bahçeler, soğanlı bitkilerin taze-bozulmamış görünümleri ve güçlü renk patlamalarıyla yeniden canlılık kazanarak, zengin peyzaj ortamı oluşturur. Soğanlı bitkilerin bazı türleri, sonbaharda yapraklanmadan önce çiçeklerini açar; bu türlerin yaprakları ise kışın, hatta ilkbaharda görülmeye başlar. Bazı soğanlı bitki türlerinde, çiçeklenme ve yapraklanma beraber gerçekleşir.

Sonbaharda çiçek açan soğanlı bitkiler, farklı peyzaj tasarımlarında tek tek ya da gruplar halinde yer alabilir. Aynı zamanda, doğadaki diğer bitkilerle karışık uygulanan düzenlemeler de bahçede zengin görünümler oluşturabilir. Sonbaharda çiçeklenen bazı soğanlı bitki türlerini daha yakından tanıyabiliriz.

Güzçiğdemi
(Colchicum baytopiorum C.D.Brickell)

Türkiye’nin endemik türleri arasında yer alır. Çiçekleri, mızrak biçiminde, pembe renkli ve kokusuzdur. Çiçeklenme dönemi, eylül-kasım aylarıdır. Yaprakları, üç adet ve parlak yeşil renkli; yapraklanma dönemi, şubat-nisan aylarıdır. Doğada, makilik alanlar ile kızılçam (Pinus brutia Ten.) ormanlarının alt dokularında bulunur.

Ayıçğdemi
(Colchicum cilicicum [Boiss.] Dammer)

Bitki, önce çiçeklerini açar, yapraklanma daha sonra gerçekleşir. Çiçekleri, huni biçiminde, pembemsi mor renklidir. Çiçeklenme dönemi, ağustos-kasım aylarıdır. Doğal yaşam ortamı, kayalık-taşlık yamaçlar ve çamlık alanlardır. Güneşli ve toprak geçirgenliği iyi olan yerler, türün sağlıklı gelişimi için mükemmel ortamlardır. Olumsuz hava koşullarına dayanıklıdır.

Mahrut
(Colchicum macrophyllum B.L.Burtt)

Büyük huni biçimindeki çiçekleriyle dikkat çeken bir türdür. Pembemsi mor renkli açan çiçeklerinin üzeri, beyaz mozaik görünümlü desenlerle kaplıdır. Çiçeklenme dönemi, eylül-kasım aylarındadır. Bitkinin yapraklanması, çiçeklenmeden sonra gerçekleşir. Yaprakları, 40 cm'ye kadar boylanabilir ve oldukça geniştir. Doğal yaşam ortamı, çam (Pinus sp.) ve göknar (Abies sp.) ağaçlarının oluşturduğu ormanların açıklıkları ile makiliklerin alt dokusu ve kayalık-taşlık yamaçlardır.

Vargit
(Colchicum variegatum L.)

Çok yıllık, otsu, kormlu bitkidir. Çiçekleri, koyu mor veya morumsu renkli; üzeri beyaz dama desenlidir. Çiçeklenme dönemi, eylül-kasım aylarındadır. Bitkinin yapraklanması, çiçeklenmeden sonra gerçekleşir. Doğal yaşam ortamı, kayalık-taşlık alanlar ve demir oksitleri açısından zengin kırmızı Akdeniz topraklarıdır. Meşe (Quercus sp.), funda (Erica sp.), ardıç (Juniperus sp.) çalılıkları ile çam (Pinus sp.), göknar (Abies sp.) ağaçlarının oluşturduğu ormanların alt dokularında görülür.

Kayaburun
(Cyclamen intaminatum [Meikle] Grey-Wilson)

Türkiye’nin endemik türlerindendir. Yaprakları, soluk yeşil renklidir. Çiçekleri, soluk pembe ve beyaz renkli; petalleri, grimsi damarlıdır. Yersomunu (Cyclamen sp.) cinsinin diğer türlerinden farklı olarak, çiçeklerinin boğazında koyu renkli lekeler görülmez. Çiçeklenme dönemi, eylül-kasım aylarındadır. Çiçeklerinin belirgin kokusu yoktur. Doğal yaşam ortamında, yarı gölgeli alanları ve humus bakımından zengin toprakları tercih eder.

Kardelen
(Galanthus elwesii Hook.f. var. monostictus P.D.Sell.

Kardelen (Galanthus sp.) cinsinin türlerinden, çok yıllık, otsu, soğanlı bitkidir. Türkiye’nin endemik türleri arasında yer alır. Yaprakları, mavimsi yeşil renklidir. Çiçekleri, sarkık formda, beyaz renklidir. Çiçeklenme dönemi, kasım-aralık aylarıdır. Doğal yaşam ortamı, makilikler ve kızılçam (Pinus brutia Ten.) ormanlarının alt dokusu, özellikle vadilerin iç kısmı, kayalık araziler, kaya çatlaklarıdır.

Güzsümbülü
(Prospero autumnale [L.] Speta)

Yaz mevsiminin sonlarına doğru değişmeye başlayan bitki, zarif görünümlü çiçekleriyle adeta sonbaharın habercisi gibidir. Yaprakları, dar ve ince; çiçekleri, morumsu-mavimsi renklidir. Çiçeklenme dönemi, temmuz-kasım aylarındadır. Tohumları, siyah renklidir. Bitki doğal olarak, Akdeniz havzası ve Kafkasya bölgesinde yayılış gösterir.

Karanergis
(Sternbergia lutea [L.] Ker Gawl. ex Spreng.)

Yaprakları, şerit şeklinde, koyu yeşil renklidir. Çiçekleri, huni biçiminde, 3–5 cm boyunda, sarı renklidir. Çiçeklerinin gözalıcı renkleriyle sonbaharı yansıtan bitkinin çiçeklenme dönemi, eylül-kasım aylarıdır. Tohum oluşturmadığı için, üretimi sadece soğanlarıyla yapılır. Güneşli ortamlarda daha sağlıklı gelişim gösterir; farklı hava koşullarına da dayanıklıdır. Süs bitkisi olarak çok tercih edilir ve ülkemizde ihracatı yapılan türler arasında yer alır.