Açık Havada Çocuklarla

Sonbahar Etkinlikleri

Modern dünyada, insanların yaşam biçimi ve koşulların sonucu olarak, stres seviyesi her geçen gün artıyor. İş ve ev ortamını huzursuz kılan koşullar, yaşamdan keyif almayı güçleştiriyor. Bu olumsuz sürecin etkilerinden sıyrılmanın yolu, doğayla ilişki kurmak ve bağlantıları güçlendirmekle sağlanabilir. Doğada düzenli vakit geçirmenin, her yaş grubundaki insanlar için fiziksel, duygusal, sosyal, bilişsel açılardan olumlu sonuçları olduğu bilinmektedir. Doğada, üç boyutlu ortam ve farklı zeminlerde uygulanan yürüme, koşma, zıplama, emekleme, sallanma, yuvarlanma gibi eylemler, bireyleri zinde ve sağlıklı tutar. 2007 yılında yapılan bir araştırma, toprak dostu "Mycobacterium vaccae" bakterilerine maruz kalmanın; insanın bağışıklık sistemini uyardığını ve ruh halini düzenleyen 'serotonin' adlı mutluluk hormonu salgılanmasını etkilediğini göstermiştir. Buna göre, toprakla-çamurla oynamanın, zihinsel sağlığı olumlu etkilediği kabul edilir. Doğal ortamların ve doğayla temas halinde olmanın moral yükselttiği, depresyon ve diğer zihinsel sorunların çözümüne yardımcı olduğu, insan ilişkilerini olumlu etkilediğine dair farklı araştırmalar vardır.

Yaz mevsimi coşkusunun, yerini yavaş yavaş dinginliğe bıraktığı ve kış hazırlıklarının başladığı sonbahar mevsimi, kendine has bazı özelliklerle yaşanır. Bu mevsimde havaların yağışlı ve rüzgârlı olması sebebiyle, vakit geçirmek için genellikle dış ortamlar-açık alanlar yerine, kapalı yerler tercih edilir. Oysa ne 'çok sıcak', ne de 'çok soğuk' diye şikâyet edilemeyen sonbahar mevsimi, özellikle dışarıda yapılacak günlük işler için ideal ortam oluşturur.

Sonbaharda açık havada, çocuklarla birlikte yapılacak bazı etkinliklere ilişkin örnekler aşağıda verilmektedir. Bu etkinlikleri uygularken, doğal ortamı bozmamak, koşulları zorlamamak, canlılara zarar vermemek gibi konulara özen göstermenin önemini hatırlamakta yarar var.

Kitap keyfi

Sandalyenizi veya örtünüzü alıp, ormanlık alana veya deniz kenarına giderek, kitap okuyabilirsiniz. Bu sırada çocuklar da eşlik ederse, birlikte okuma yapılabilir; ya da siz kitabınızı okurken, onlar açık havada oynama olanağından yararlanabilir. Etkinlik için, yağışlı olmayan bir gün ve sessiz bir alan seçilirse, gününüz daha keyifli geçebilir.

Bulutların öyküsü

Açık alanda oturarak ya da uzanarak gökyüzüne bakıp, bulutları izlemek daima huzur verir. Belki izlediğiniz bulutları gözünüzde canlandırıp, zihninizde öyküleştirmek istersiniz. Öykülerinizi etrafınızdakilerle paylaşırken, bulutların nasıl oluştuğu, su döngüsü ve dünyanın hareketleri hakkındaki bilgileri hatırlamak da yararlı olur. Böylece, açık havada dinlenme, düşünme, hayal kurma ve çevredekilerle paylaşım ortamı yaratılabilir.

Doğadaki sesler

Olabildiğince sakin bir açık alan bulun ve burada, belirli bir süre gözlerinizi kapatıp, etrafınızdaki seslere odaklanın. Gözlerinizi açtığınızda, seslerin kaynağını ve nereden geldiğini hatırlayabilirsiniz. Bulunduğunuz yer, dış seslerden ne kadar uzak, ortam ne kadar sessizse, duyulacak doğal sesler de o kadar çeşitli ve kolay algılanır olacaktır. Bu etkinliği, çocuklarınızla birarada paylaşarak uygulamayı ihmal etmeyin.

"Aklımdan birşey tuttum ..."

Açık havada biraraya gelenlerin, keyifli vakit geçirmesi için başvurduğu bir oyundur. Katılımcılar karşılıklı olarak birbirine, "Aklımdan birşey tuttum ..." diye seslenir ve oyun bu şekilde sürer. Bu sırada kullanılan ifadeler, düz cümleler ya da bilmeceler şeklinde olabilir. Söz konusu nesnenin, yer alınan ortamda bulunanlar arasından seçilmesi önemlidir. İlgiyi artırmak için, yavaş yavaş daha az görünen nesneler ya da daha zor bilmeceler tercih edilir.

Aşağıdaki örneklerde olduğu gibi, yöneltilen ifadeyle yaratıcı düşünceyi teşvik etmek de eğlenceli olabilir.

Örneğin, ormanlık alandasınız...

"Aklımdan birşey tuttum; Ağzı var dili yok, canı var kanı yok": AĞAÇ.

"... İlkbaharda yeşildim, sonbaharda sarardım": YAPRAK.

"... Karşıdan baktım hiç yok, yanına vardım pek çok": KARINCA.

Keşif listesi

Açık havada yapılacak etkinlikler, her zaman içerdiği yeni sürprizler ve keşiflerle çok çeşitli olasılıklar sunar. Bu konuda plan yaparken, öncelikle nereye gidileceğine karar verilmelidir. Gidilecek yerde nerelerin görülebileceği ve nelerin merak edilebileceğine ilişkin yanıtlar belirlenmeli; bu veriler not edilerek 'keşif listesi' oluşturulmalıdır.

Örneğin, ormana gitmek isteyen birinin keşif listesi için, şu öneriler sıralanabilir: Ormanda yaşlı ağaç aramak, mavi renkli çiçek bulmak, örümcek ağı görmek, sümüklüböceğin bıraktığı izi takip etmek vb.

Aynıların farklılıkları

Etkinlik sürecinde çeşitli nesneler gözlemlenerek, aynı olanlar biraraya toplanır ve birbirinden farklı olan yanları belirlenir. Örneğin, bulunduğunuz yerdeki yaprakları ele alalım. Bütün yaprakların şekli aynı olamaz; ne gibi farklılıklar vardır? Ya da ağaçların gövdeleri, elbette aynı değildir; farkları nelerdir? Yerdeki çimenlerin renkleri benzer mi; hangi tonlarda farklılaşıyor? Kuşların üzerindeki renkler, lekeler aynı mıdır; hangi farklılıklar görülebiliyor?

Bu örnekleri, çeşitlendirerek çoğaltmak mümkündür. Aslında bu örneklerin değerlendirilmesi, biyoçeşitlilik konusunda gözlem yapmak için önemli bir imkân yaratmış oluyor.

Doğada gözlem

Açık havada yürüyüş yapanların, yol boyunca çeşitli yapraklar, dal parçaları, tüyler, taşlar ve benzeri doğal nesnelere rastlaması çok kolaydır. Birbirinden farklı bu malzemeden örnekler toplayın; mola verdiğinizde yere serip birlikte olduğunuz çocuklara gösterin ve sonra üzerini kapatıp benzer örnekler bulmalarını isteyin. Böylece, çocukların çevreyi daha dikkatli gözlemesini sağlayarak, bu konudaki becerilerinin gelişimine katkıda bulunabilirsiniz.

Mantar avı

İlkbahar-sonbahar aylarında çevreye daha dikkatli bakanlar, çeşitli formlarda ve renklerde mantarlar görebilir. Doğada keşfedilen birbirinden farklı çeşit çeşit mantarlar, büyüteç yardımıyla detaylı incelenebilir ve çizimleri yapılabilir. Daha sonra, gerek konuyla ilgili yayınlar, gerekse internet aracılığıyla yapılacak araştırmalar sonucunda; seçilen mantarın hangi türe ait olduğu ve özellikleri hakkında bilgi edinilebilir.

Doğada bulunan mantarlar, türü tam teşhis edilip, özelliklerinden iyice emin olana kadar, "tehlikeli" statüsündedir. Bu sebeple kesinlikle emin olunmayan hiçbir mantar, koparılmamalı ve yenmemelidir.

Doğadan parfüm

Doğada hoş kokulu pek çok nesne vardır. Açık alanda yapılacak yürüyüşler sırasında kolayca bulacağınız bu hoş kokulu nesneleri toplayıp, kendi parfümünüzü hazırlamak amacıyla kullanabilirsiniz. Bunun için, evden çıkarken yanınıza, bu malzemeyi koyabileceğiniz bir kap almayı ihmal etmeyin.

Topladığınız malzemeyi, uygun bir kap içinde karıştırıp, biraz su ve dal parçası yardımıyla ezerek kokusunu çıkarabilirsiniz. Bu işlem sırasında, beğeninize uygun kıvam ve kokuyu bulduğunuzda, size özel doğal parfümünüz hazır demektir.

Doğa mandalası

Mandala, birleştirici merkezden simetrik biçimde yayılan ve belirli bir düzene göre boyanan, genellikle dairesel ya da kare tasarımdır. Yürüyüşler sırasında göze çarpan doğal malzeme kullanılarak, çeşitli şekiller ya da yazıyla mandala oluşturulabilir. Doğal ortamda oluşturulan mandala, daha sonra oradan geçeceklere mesajını iletecektir.