Gürcistan Milli Botanik

Bahçesi

Gürcistan Milli Botanik Bahçesi, Güney Kafkasya'nın en büyük botanik bahçesi olarak bilinir. Tiflis’in güneybatısında yer alan bahçenin büyüklüğü, yaklaşık 98 hektardır. İçinde bulunduğu doğal ortamda, yaklaşık üçyüz yıl öncesinde oluşturulan kraliyet bahçeleri, zamanla kapsamı geliştirilerek botanik bahçesine dönüştürülmüş ve günümüze kadar gelmiştir.

Kraliyet bahçeleri, onyedinci yüzyılda Fransız gezgin Jean Chardin'in yazılarında ve Doğabilimci Tournefort'un 1701 tarihli kayıtlarında yer almıştır. Onsekizinci yüzyıl sonundaki savaş sırasında zarar gören kraliyet bahçeleri, daha sonra onarımdan geçirilmiş ve 1845 yılında 'botanik bahçesi' olarak belirlenmiştir.

Ondokuzuncu yüzyılda, Alman botanikçi ve peyzaj mimarı Heinrich Scharrer'in girişimiyle, bahçenin kapsadığı alan büyük ölçüde genişletilmiş; tropikal bitkiler ve subtropikal bitkilerin yetiştirilmesi için ilk seralar kurulmuştur. Bu dönemde bahçe bünyesinde, 'Botanik Müzesi' oluşturulmuş; 457 odunlu ve otsu bitki türünü içeren 'bahçe tohum kataloğu' yayımlanmıştır.

Bahçe arazisinden geçen Tsavkisistskali nehri boyunca inşa edilen üç açık köprüden, özellikle 42 metrelik şelalenin görüldüğü uzun kemer köprü, ziyaretçiler için ilgi çekicidir. Bahçenin genelinde, nehirden çekilen suların bulunduğu depolar vardır. Ancak, zaman zaman otomatik sulama sistemlerinde meydana gelen tıkanmalar sebebiyle sorun yaşandığından, genellikle elle sulama tercih edilmektedir.

Gürcistan Milli Botanik Bahçesi kapsamında, farklı büyüklükteki bazı alanlar çeşitli ülkeler için düzenlenmiştir. Bunlardan 'Fransız Bahçesi' ve 'Japon Bahçesi', halen ziyarete açıktır. Japon Bahçesi'nin kapladığı alan küçük olmasına rağmen, bahçe kültürünün başarıyla ele alındığı bu alanda, taş ve su detaylarının ilginç şekilde yansıtıldığı görülmektedir.

Fransız Bahçesi ise daha büyük alanı kaplamaktadır. Rengârenk çiçeklerle düzenlenmiş olan bu bahçe, görkemli bitki tasarımları ve su detayları ile dikkati çekmektedir. Botanik bahçesinde, bir hektar büyüklüğe sahip bir alan da 'Türk Bahçesi' olarak tasarlanmak üzere ayrılmıştır.

Çok çeşitli doğal güzellikleri bünyesinde barındıran bahçedeki çalışmalar, büyük ölçüde mevcut dokunun korunmasına yönelik anlayışla uygulanmıştır. Bahçeyi oluşturan alanların büyük kısmında, peyzaj tasarımı yapılmamış; mevcut bitki örtüsü ve genel görünüm, tabiat parkı izlenimi verecek şekilde korunmuştur. Tasarıma yönelik uygulama çalışmalarının yapıldığı yerlerde ise özellikle bakımı kolay olan çim bitkileri tercih edilmiştir.

Bahçe alanı içinde bulunan eski yapılar, bozulmadan korunmuş, böylece geçmişle gelecek arasında hoş görüntüler oluşturulmuştur. Ayrıca, çeşitli sebeplerle kesilmiş olan ağaçların kütükleri de doğal görünümün tamamlayıcı unsurları olarak alanda bırakılmıştır.

Dünya Botanik Bahçeleri Uluslararası Birliği üyesi olan Gürcistan Milli Botanik Bahçesi'nin bitki koleksiyonları, çok çeşitli ve oldukça zengindir. Bahçede bulunan Kafkasya, Akdeniz, Avrupa, Doğu Asya, Kuzey Amerika floralarına ait, 4500'den fazla bitki türü arasında; yaklaşık 1000 ağaç ve çalı türü, 500 otsu bitki çeşidi, 700 tropikal-subtropikal tür kaydedilir. Koleksiyonlardaki yaklaşık 700 bitki türü, Kafkasya'ya özgüdür; bunların 370'i, tehdit altındaki türlerin kırmızı kitabında listelenmiştir.